Yusuf Yavuz
Antalya’nın Demre ilçesinde bulunan Roma dönemine ait anıtsal çeşme (Nymphaion) hurdalık oldu. Antik kaynaklarda Andriakos Çayı olarak bilinen su kaynağının üzerinde İ.S II. ila III. yüzyıllarda yapıldığı düşünülen tarihi yapının günümüze ulaşan kısımları halen ayakta. Ancak Myra antik kenti ile Andriake limanı arasındaki anıtsal çeşmenin olduğu alan önce çöplüğe döndü, ardından ise hurdacılar tarafından işgal edildi. Arkeolog-Yayıncı Nezih Başgelen, özenle korunması gereken tarihi yapının bu manzaradan bir an önce kurtarılması gerektiğini dile getirdi.

Myra antik kentinin limanı olarak bilinen Andriake (Çayağzı) yolu üzerindeki Nymphaion’un İ.S II. ila III. yüzyıllarda Roma döneminde inşa edildiği düşünülüyor. Andriakos Çayının (Kokarçay) kaynağının üzerinde inşa edilen anıtsal çeşmenin termal olarak da kullanılmış olabileceği de düşünülüyor. Aynı bölgede bulunan ve yöre halkının “Burguç” adıyla andığı kükürtlü su havuzlarının günümüzde de şifalı olduğuna inanılıyor.

TARİHİ YAPININ İÇİ ÇÖPLÜK, ÇEVRESİ HURDALIK OLDU

Büyük bölümü günümüze kadar ulaşabilen tarihi yapının yakın çevresinde geçmişte sanayi sitesi kurulmuştu. Ancak son yıllarda anıtsal çeşmenin dibinde hurda ve inşaat malzemelerinin depolanması dikkat çekiyor. Tarihi yapının içinden çıkan sular, çıkar çıkmaz ağır bir kirliliğe maruz kalırken, bitişiğinde hurda malzemeler ve ağır tonajlı kamyonlarla inşaat malzemeleri depolanıyor.

ARKEOLOG NEZİH BAŞGELEN: ‘HALİMİZİ GÖSTEREN TİPİK BİR ÖRNEK’

Adeta atık deposuna dönüşen antik anıtsal çeşmenin kaderine terk edilmesini değerlendiren Arkeolog-Yayıncı Nezih Başgelen, yapının konumu ve mimari özellikleri bakımından türünün ender örneklerinden biri olduğunu belirterek şunları dile getirdi: “Doğal bir kaynağın üzerine inşa edilmiş Roma dönemine ait Nympaion, türünün ender örneklerinden biri. Gerek mimari açıdan, gerek konumlandığı yer açısından benzersiz bir örnekle karşı karşıyayız. Ama aynı zamanda tarihi eserlerimizi korumak, arkeolojik anıtlarımızı belirli bir bölgede toplumla buluşturabilmek açısından hal-i pür melalimizi gösteren tipik bir örnekle de karşı karşıyayız. Her taraf çöplük. Bu kadar harika bir pınarın üzerindeki arkeolojik eserin düştüğü hale mi yanarız, yoksa şu çevrede bir tarafta hurdacılar, bir tarafta atılmış her türlü inşaat artığına mı?”

‘BU BERBAT MANZARADAN KURTARILMALI’

Demre-Kaş otoyolu projesiyle ilgili bir etkinliğe katılmak üzere bölgede bulunan Arkeolog Nezih Başgelen, su kaynağı üzerindeki anıtsal çeşmenin bulunduğu alana çöp adına akla gelebilecek ne varsa boca edildiğine işaret ederek, “Bu, ne Demre’ye ne Türkiye’ye yakışan bir tablo. Bunun bir an önce çözümlenmesi gerekiyor. Hemen yolun kenarında, ulaşılabilir, gezilebilir bir noktada. Ama en azından çevre değerleri açısından şu içinde bulunduğu mezbelelikten, inşaat artıklarından, aklınıza gelebilecek her türlü çöpün yer aldığı bu berbat manzaradan kurtulması hem ülke açısından hem Antalya turizmi açısından öncelikli bir görev olmalı diye düşünüyorum” görüşünü dile getirdi.  

ANTİK ÇEŞME KADERİNE TERK EDİLMİŞ DURUMDA
Myra antik kenti, antik liman yerleşimi Andriake ve Aziz Nikolaos Anıt Müzesi ile her yıl yüzbinlerce kişinin ziyaret ettiği Demre’deki anıtsal çeşme 2014 yılında da benzer sorunlarla gündeme gelmişti. Aradan geçen 10 yıl içinde tarihi yapının daha fazla baskıya ve kirliliğe maruz kalması dikkat çekiyor.