Yusuf Yavuz

Perge ile liman kenti Magydus arasındaki ulaşımın sağlandığı tarihi yolun kayaların oyulmasıyla yapılan kısmı günümüze kadar ulaştı. Ancak yaklaşık 1800 yıllık tarihi yola bitişik alanda bir süre önce inşaatlar başladı, yolun güney ucuna molozlar dökülerek miras alanı kum deposu ve şantiye yapıldı. 1996 yılında, aynı döneme ait köprü kalıntısıyla birlikte 1. Derece arkeolojik sit ilan edilen antik yolun yaklaşık 3 metrelik kısmı da dökülen molozların altında kaldı. Olayla ilgili Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Antalya Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’na başvuru yapılarak tahribatın durdurulması istendi.

(Perge ile Lara sahilindeki liman kenti Magydus’u birbirine bağlayan antik yol, M.S 2.yüzyıla tarihleniyor. Yolun güney kesimine dökülen hafriyat malzemesiyle tahrip edilmesi tepkiyle karşılandı…)

KÜLTÜR YOLU FESTİVALİ’NİN BAŞLADIĞI GÜN ANTİK YOL TAHRİBATI

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın organize ettiği Türkiye Kültür Yolu Festivali’nin Antalya ayağı 2-10 Kasım tarihleri arasında Antalya’da gerçekleşecek. ‘Antalya’nın kültürel zenginliklerini dünya sahnesine taşımayı’ hedefleyen festival kapsamında kentin 80 ayrı noktasında 300’den fazla etkinlik gerçekleştirilmesi planlanıyor. Ancak Bakanlığın Kültür Yolu etkinliklerinin başladığı gün Havaalanına bitişik arazideki 1800 yıllık antik Roma yolunun tahrip edildiğinin ortaya çıkması tescilli kültürel miras alanlarının yeterince korunamadığını bir kez daha gösterdi.

(Antik yol ve köprünün tesciliyle ilgili anıt fişi)

ANTALYA’NIN ZENGİN KÜLTÜREL MİRASI YETERİNCE KORUNAMIYOR

Türkiye’de en fazla antik kent ve yerleşime sahip illerden biri olan Antalya’nın bu zengin mirası ne yazık ki yeterince korunamıyor. Turist sayısına odaklı turizm anlayışının payandası haline getirilen kimi ören yerlerindeki kazı, restorasyon ve ziyaretçi karşılama merkezi gibi projelere son yıllarda önemli miktarlarda ödenekler ayrılmasına karşın, korumasız bırakılan kentin yanı başındaki kültürel mirasın tahribata uğraması dikkat çekiyor. Bir yandan kaçak defineci tahribatı, diğer yanda ise yapılaşma tehdidi miras alanların yok oluşunu hızlandırıyor.

(Antik yol üzerindeki tahribatın, 2020 yılında çekilen üstteki ilk fotoğrafta kırmızı çizgiye kadar ulaştığı, yaklaşık 3 metrelik kısmının tahrip edildiği belirtiliyor…)

PERGE İLE LİMAN KENTİ MAGYDUS’U BAĞLAYAN YOL TAHRİP EDİLDİ

Aksu ilçesindeki Altıntaş bölgesinde son yıllarda adeta inşaat patlaması yaşanıyor. Antalya Havaalanı’nın hemen doğusunda, Diştaşlar Mevkii’nde bulunan Roma döneminden kalma antik yol da inşaat patlamasından payına düşeni aldı. M.S 2. Yüzyıla tarihlenen antik yol ve köprü kalıntısı, 21 Kasım 1996 tarihinde 3139 sayılı Kurul kararı ile 1. Derece arkeolojik sit alanı olarak tescil edilmişti. Perge ile Lara sahilinde bulunan liman kenti Magydus arasındaki ulaşımı sağladığı düşünülen antik yolun günümüze ulaşabilen bölümü, bölgedeki kayalar kesilerek oluşturulmuş. Zeminde tekerlek izlerinin de görülebildiği, iki yanında yürüyüş platformları da içeren tarihi yolun üzerine moloz dökülerek tonlarca kumun arazide depolandığı görüldü. Yaklaşık 6 metre genişliğindeki antik yolun Magydus yönünde yaklaşık 3 metrelik kısmı dökülen molozların altında kalarak tahrip edildiği öne sürüldü. Yola bitişik parselde inşaatların yükseldiği dikkati çekiyor.

(Üstte, ilk görselde Mart 2024, ikinci görselde ise Nisan 2024 tarihli uydu fotoğrafları yer alıyor. İkinci görselde kanal şeklindeki antik yolun bir ucunun kapatıldığı, hemen yakınında ise ayrı bir yol açıldığı görülüyor…)

TAHRİBATI UYDU TARAMASI SIRASINDA FARK ETTİ

Uydu taraması sırasında fark ettiği tahribatı olay yerine giderek fotoğraflarla da belgeleyen Orhan Deniz Kaplan, konuyla ilgili Kültür ve Turizm Bakanlığı’na yazılı başvuru yaparak tahribatın durdurulmasını talep etti. Antalya Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü’ne de başvuruda bulunan Kaplan, “Mart 2024 uydu görüntüsüne göre antik yolun girişine kadar kazı çalışması yapılmamış iken Nisan 2024 uydu görüntüsünde şantiye alanı antik yolun girişine kadar genişletilmiş olup yolun arkasından aşağıya falezler tahrip edilerek ayrı bir yol açılmıştır” dedi.

(Üstte ilk kare yolun günümüzdeki hali, ikinci kare ise 2020 yılındaki durumunu yansıtıyor.)

ANTİK YOLUN GÜNEY UCU TAMAMEN KAPATILMIŞ

Antalya Kültür Envanteri adlı sayfasında kentin kültürel mirasını tanıtan ve kültür varlıklarına yönelik tahribatları da takipçileriyle paylaşan Orhan Deniz Kaplan, antik yolun Lara-Kapuzkaldıran yönüne bakan kısmının dökülen hafriyatla tamamen kapatıldığını belirterek,  “Diş Taşlar Mevkii’nden geçerek ulaştığım yolun Perge yönüne çalılar ve makilikler nedeniyle ulaşmak zor olsa da Karpuzkaldıran yönü tamamen kapanmış durumda. Göz bebeğimiz Perge Antik Kenti bugün ‘Geleceğe Miras’ olarak kabul edilirken, bu antik yol neden geleceğe miras olarak görülmüyor?” ifadelerini kullandı.

(Antik yolun olduğu alandaki kum yığını ve hemen yanı başındaki inşaatlar…)

‘BİZ NEYİ GELECEĞE MİRAS BIRAKACAĞIZ?’

2010 yılında Korkuteli’ndeki Tahtalı Beli Hanı’nın toprak altında bırakıldığını, 2022 yılında ise Manavgat ilçesindeki Kesikbeli Kervan Yolu’nun tomruk alımı için dozerlerle yok edildiğine dikkati çeken Kaplan, “Hiç ders almıyor muyuz? Biz geleceğe neyi miras bırakacağız? 1996 yılında birinci derece arkeolojik sit alanı olarak ilan edilmiş bir bölgeye nasıl olur da şantiye kurulabiliyor? Kâğıt üzerinde tescilli olan bu eserler neden bugün bir koruma alanına sahip değil? Sorulacak birçok soru var, ancak cevap yok. Başta Perge’deki kazı ekibi olmak üzere; Antalya Müze Müdürlüğü, Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu Müdürlüğü ve sessiz kalan tüm akademisyenler ile arkeologlarımızı acil olarak göreve davet ediyorum. Antik yola daha fazla zarar gelmemesi adına gerekli işlemleri yapın. Aksi takdirde, gerçekten geleceğe miras olması gereken bu eserler gözlerimizin önünde yok olup gidecek” görüşünü dile getirdi.

*Fotoğraflar: (Orhan Deniz Kaplan)