TÜİK’te dört daire başkanı görevden alındı: Ölüm sessizliği sürüyor

Enflasyon hesaplaması ve başkan değişiklikleri nedeniyle gündemden düşmeyen Türkiye İstatistik Kurumu’nda (TÜİK) dört daire başkanı görevden alındı. Sozcu.com.tr’den Emre Deveci'nin edindiği bilgiye göre, görevden alınanlardan biri de Demografi İstatistikleri Daire Başkanı Önder Değirmenci oldu. Söz konusu daire, Covid-19 salgını yılları olan 2020 ve 2021’e dair ‘ölüm ve ölüm nedeni istatistikleri’ni yayımlamaması nedeniyle gündeme gelmişti. TÜİK Başkanlığı, 23 Haziran 2021 ve 23 Haziran 2022 tarihlerinde yaptığı açıklamalarda “istatistiklerin elde edildiği kurumların idari kayıtlarındaki çalışmaların devam etmesi nedeniyle ölüm ve ölüm nedeni istatistiklerinin yayımlanmasının ertelendiğini” belirtmişti. TÜİK en son 24 Haziran 2020’de ‘ölüm ve ölüm nedeni istatistikleri, 2019’ verilerini yayımlamıştı. SALGIN KAYNAKLI ÖLÜM RAKAMI GİZLENİYOR MU? Her yıl yayımlanan ölüm ve ölüm nedeni verilerinin iki yıldır yayımlanmaması, Sağlık Bakanlığı’nın salgın kaynaklı ölüm verilerini olduğundan düşük açıkladığına dair şüpheleri artırıyor. Açıklanan nüfus verileri de bu şüphelerin artmasında rol oynuyor. 2018’de 901 bin 384, 2019’da 830 bin 965 olan Türkiye’de yerli nüfus artışı, pandemi yılı olan 2020’de 657 bine, 2021’de 607 bine gerilemişti. 2018’de binde 11,3, 2019’da yüzde 10,3’e yerli nüfus artış hızı, 2020’de binde 8,1’e, 2021’de ise binde 7,4’e gerilemişti. Türk Tabipleri Birliği (TTB) Pandemi Çalışma Grubu üyesi Güçlü Yaman’ın belediyelerin ölüm verilerinden yaptığı hesaplamaya göre, geçmiş yıllar ortalamasına kıyasla Türkiye’de 2020 yılında 11 Mart-31 Aralık döneminde 110 bin fazladan ölüm oldu ancak Sağlık Bakanlığı’nın resmi Covid19 kaynaklı ölüm sayısı 20 bin 881 olarak açıklanmıştı. Yaman, fazladan ölümlerin salgın ve salgına bağlı nedenlerden kaynaklı ölümler olduğunu düşündüğünü ancak resmi veriler yayımlanmadığı için kesin rakamların bilinemediğini dile getirmişti. KURUMLAR SUÇU BİRBİRİNE ATTI TÜİK, ölüm ve ölüm nedeni istatistiklerini yayımlamamış ve yaptığı açıklamada “idari kayıtlardan üretilmekte olan istatistiklere ilişkin çalışmaların henüz tamamlanamamış olması sebebiyle ileri bir tarihe ertelenmiştir” demişti. 2021 yılı Aralık ayında TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda bakanlığının bütçe görüşmeleri sırasında TÜİK’in neden ölüm verilerini paylaşmadığı sorulan Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, “O TÜİK’in sorunu” savunmasını yapmıştı. Covid-19 geçirenlerde hastalığın bıraktığı hasarlardan dolayı, gelecek üç yıl boyunca mevcut ölümlerin 3-4 katı kadar kayıp beklendiğini belirten Koca, “TÜİK açıkladığında en az iki hatta üç kat olduğunu göreceğiz. Covid-19’un yıkıcı etkisi basit değildi, çok büyüktü” ifadesini kullanmıştı. DÖRT DAİRE BAŞKANI DEĞİŞTİ Sozcu.com.tr’ye konuşan kaynakların aktardığı bilgiye göre, üç hafta önce kurum içinde duyurulan görev değişiklikleri şöyle sıralandı; 1- Uluslararası Ticaret İstatistikleri Daire Başkanı Tülay Korkmaz görevden alındı ve “TÜİK uzmanı” kadrosuna atandı. 2- Ulusal Hesaplar Daire Başkanı Cihat Erçe İşbaşar görevden alındı ve Uluslararası Ticaret İstatistikleri Daire Başkanı olarak atandı. 3- Veri Toplama Daire Başkanı Ahmet Sarı görevden alındı ve Ulusal Hesaplar Daire Başkanı olarak atandı. 4- Demografi İstatistikleri Daire Başkanı Önder Değirmenci görevden alındı ve Veri Toplama Daire başkanı olarak atandı. 5- Demografi İstatistikleri Daire Başkanı koltuğuna ise Metin Aytaç oturdu. Aytaç daha önce bu dairede Nüfus ve Göç İstatistikleri Grup Başkanı olarak görev yapıyordu. Bloomberg’den Beril Akman’ın bugün yayımlanan haberinde, Ulusal Hesaplar Daire Başkanı Cihat Erçe İşbaşar’ın, üçüncü çeyrek büyüme oranının piyasa beklentilerinin altında açıklanmasının hemen ardından görevden alındığına dikkat çekilmişti. ENFLASYONU HESAPLAYAN DAİREDE YAPRAK DÖKÜMÜ Uzun yıllardır Fiyat İstatistikleri Daire Başkanı olarak görev yapan Cem Baş, “sağlık sorunlarını” gerekçe göstererek 2022 yılı Mayıs ayında istifa etmişti. Konuya yakın kaynaklar, TÜİK'te enflasyon hesaplamasını yapan yönetici ve teknik kadronun büyük oranda değiştiğini, kurumun hafızasının büyük oranda silindiğini öne sürüyor. TÜİK’te tüketici fiyatlar endeksini hesaplayan birimin başındaki isim olan Mustafa Teke de mayıs ayı enflasyon verilerinin açıklanmasının hemen öncesinde istifa etmişti. Baş’ın yerine atanan Furkan Metin'in koltuğa oturmasının hemen ardından TÜİK'in madde sepeti ve ortalama madde fiyatlarının yayınını durdurması, enflasyon hesaplamasıyla ilgili soru işaretlerini artırmıştı. TÜİK, 2022 yıl sonu enflasyonu yüzde 64,24 açıklarken, İTO İstanbul enflasyonunu yüzde 92,97, Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) Türkiye enflasyonunu yüzde 137,55 açıklamıştı. 3 YILDA 5 BAŞKAN GÖRDÜ TÜİK Başkanlığı koltuğunda 18 Nisan 2019 ile 22 Mayıs 2020 tarihleri arasında Yinal Yağan, 22 Mayıs 2020 ile 15 Şubat 2021 tarihleri arasında, Muhammed Cahit Şirin, 15 Şubat 2021 ile 2 Mart 2021 tarihleri arasında Ahmet Kürşad Dosdoğru, 2 Mart 2021 ile 29 Ocak 2022 tarihleri arasında Sait Erdal Dinçer görev almıştı. 29 Ocak 2022 tarihinden bu yana kurumun başında, kurum dışından atanan Erhan Çetinkaya bulunuyor.