Antalya’da toplu ulaşımdan büyük kaçış!

Hosting sunucu test haber 1 Yusuf Yavuz Antalya Büyükşehir Belediyesi Mart 2025 döneminde toplu taşıma araçlarını kullanan yolcu sayısını sosyal medyadan paylaştı. Buna göre otobüs, raylı sistem ve nostaljik tramvayla Mart 2025 döneminde taşınan yolcu (biniş) sayısı toplam 9 milyon 66 bin 365 oldu. Ancak Büyükşehir Belediyesi’nin açıkladığı bu rakam, aylık ortalama toplu taşıma verilerinin 9-10 yıl öncesine göre trajik şekilde düştüğünü gösteriyor. Antalya Büyükşehir Belediyesi’nce hazırlanan ve erişime açık olan 2015 yılı Faaliyet Raporunda, yıl içindeki toplu taşıma yolcu (biniş) sayısının 164 milyon 250 bin olduğu kaydediliyor. Büyükşehir Belediyesi’nde hazırlanan 2024 yılı Faaliyet Raporunda ise yıl içindeki toplu taşıma kullanımı (biniş) sayısının, 112 milyon 625 bin olduğu açıklandı. Büyükşehir Belediyesi’nin faaliyet raporlarında yer verilen rakamlar, aradan geçen 9 yılda nüfusu yaklaşık 500 bin artan kentte toplu taşıma kullanan yıllık yolcu sayısında 51 milyonluk bir azalma olduğunu ortaya koyuyor.   (Antalya’da son 10 yılda kent nüfusu 500 bin civarında artış gösterdi ancak toplu taşıma kullanımında 10 yıl öncesinin rakamlarına göre yıllık 40-50 milyon civarında azalma görülüyor) NÜFUS 500 BİN ARTTI, YILLIK YOLCU SAYISI 40-50 MİLYON AZALDI Antalya’daki toplu taşıma oranlarının düşük olması kent içi trafiğinde belirli saatlerde tıkanmalara yol açıyor ve günlük yaşam kalitesini olumsuz etkiliyor. Bu sorunu çözmek için atılan adımlar ise yeterli gelmiyor. İl nüfusunun yaklaşık 500 bin daha az olduğu 10 yıl öncesinin yıllık toplu taşıma rakamlarına bakıldığında, 2025 yılına göre yıllık 40-50 milyon civarında daha yüksek olduğu görülüyor. Antalya Büyükşehir Belediyesi’nce hazırlanan yıllık Faaliyet Raporlarında yer alan toplu taşıma verileri, yetersiz ve uzun seferlerde zaman kaybeden, üstüne ülkenin en pahalı kent içi yolculuğunu yapmak zorunda kalan halkın toplu ulaşımdan büyük kaçış yaşadığını gösteriyor. (Tablo: Antalya Büyükşehir Belediyesi Faaliyet Raporu, 2014) 2015’TE 164 MİLYON OLAN YOLCU SAYISI 2024’TE 112 MİLYONA DÜŞTÜ Faaliyet Raporuna göre 2014’de toplu taşıma yolcu sayısı 142 milyon 594 bin 863 olurken aynı yıl en çok yolcuyu minibüslerin taşıdığı görülüyor. 2014’te minibüsle taşınan yolcu sayısı 51 milyon olarak kaydedilmiş durumda. 2016’da minibüsler toplu taşıma sisteminden kaldırılırken aynı yıl içindeki toplam ulaşım rakamlarının 110 milyon 178 bin 583’e düştüğü görülüyor. 2015’de 164 milyon 250 bin olan toplu taşıma kullanımı (biniş) sayısı, 2024 yılında 112 milyon 625 bine geriledi. 2024’teki yıllık toplam yolcu sayısı, 2019’daki 138,9 milyonluk yolcu sayısının da 27 milyon altına düşüldüğünü gösteriyor. 2015’te aylık yolcu taşıma ortalaması 13 milyon 687 bin 500 olurken, 2025 yılı Mart ayında 9 milyon 66 bin 365 olarak açıklandı. (Tablo: Antalya Büyükşehir Belediyesi Faaliyet Raporu, 2014): (Antalya Büyükşehir Belediyesi Mart 2025 dönemindeki toplu taşıma yolcu sayısını 9 milyon olarak açıkladı. Bu oran, bir gün içinde nüfusun yaklaşık yüzde 10’luk bir kısmının toplu taşıma kullandığına işaret ediyor. İstanbul’daki 2023 verilerine göre günlük toplu taşıma kullanım sayısı ise 9,7 milyon düzeyinde.) ANTALYA’DA GÜNLÜK TOPLU TAŞIMA KULLANIMI ÇOK DÜŞÜK Nüfusu 3 milyona yaklaşan Antalya’da bir ayda toplu ulaşımda taşınan yolcu sayısının 9 milyon düzeyinde olması, her gün yaklaşık 10 kişiden birinin toplu ulaşımı tercih ettiği anlamına geliyor. Türkiye’nin en fazla nüfusa sahip kenti olan İstanbul’da Büyükşehir Belediyesi’nin 2023 verilerine göre günlük toplu taşıma ortalaması 9,7 milyon düzeyinde görülüyor. Rakamlar, İstanbul’da gün içinde nüfusun yarıdan fazlasının toplu taşıma kullandığını ortaya koyuyor. (Tablo: İstanbul BŞB Faaliyet Raporu, 2023) BÜYÜK OTOBÜS TAKINTISI TOPLU TAŞIMADA DENGELERİ BOZDU Büyükşehir Belediyesi’nin faaliyet raporunda yer verilen rakamlara bakıldığında, minibüslerin idarenin aldığı karar sonucu sistem dışına itilmesinin yarattığı sorunun sanılandan daha büyük olduğu da görülüyor. AKP’li Menderes Türel’in Başkanlığı döneminde Eylül 2016’da Büyükşehir Belediye Meclisi’nde onaylanan düzenlemeyle, 50 adet 12 metrelik otobüs alımı için İller Bankası AŞ’den 20 milyonluk kredi kullanılması gündeme gelmişti. Dönemin Antalya Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreteri Birol Ekici’ye yetki verilmesi Meclis’te oylandı. Düzenleme, AKP’nin 38 kabul oyu, CHP’ 12 ret oyu, bağımsız 3 kabul oyu ile onaylanarak oy çokluğu ile kabul edilmişti. (Eylül 2016’da alınan Meclis kararında CHP 12 ret oyu vermiş…): TOPLU TAŞIMANIN YÜKÜNÜ ÇEKEN ARAÇLAR SİSTEM DIŞINA İTİLDİ Bu düzenlemenin mecliste onaylanmasının ardından Antalya Büyükşehir Belediyesi 7 metrelik toplu taşıma araçlarının 12 metrelik otobüslere dönüştürülmesiyle ilgili bir karar alarak bu kararı minibüs sahiplerine duyurmuştu. Düzenlemenin içinde, küçük ulaşım aracı sahiplerinin birleşerek 12 metrelik büyük otobüs alabileceği önerisi de vardı. Büyükşehir Belediyesi’nin açıklamasında, AU plakasını tercih etmeyen araçların hat ve gelir dışına çıkarılacağı belirtilerek süre verilmiş, bu karar, açıkça toplu taşımada kentin yükünü çeken minibüs sahiplerini, bir başka deyişle küçük ölçekli ulaşım esnafını sistemin dışına itmişti. (Tablo: Antalya Büyükşehir Belediyesi Faaliyet Raporu, 2019) KARAR ÖNCESİNDE 512 MİNİBÜS GÜNDE 250 BİN YOLCU TAŞIYORDU Antalya Otobüsçüler Esnaf ve Sanatkârlar Odası Başkan Vekili Yasin Arslan, bu düzenlemeye ilişkin 17 Ekim 2016 tarihinde yaptığı açıklamada, kentte 512 minibüsün 700 şoförüyle günde yaklaşık 250 bin yolcu taşındığını dile getirmişti. Minibüslerin 2’ye 1 oranında birleşerek, 12 metrelik otobüslere dönüştürülmesiyle birlikte UKOME kararı ile M haklarının da ellerinde alınmak istendiğini savunan Arslan, “2 kişiyi birleştirerek zoraki bir ortaklık söz konusu. Mevut çalışan 12 metrelik otobüslere mali olarak bakıldığında 5 bin lira para kazanıyor. Biz araçlarımızı dönüştürdüğümüz anda ortalama 3-4 bin lira para kalacak. 12 metrelik otobüsün aylık taksiti ise 12 bin lira. Esnaf dönüşüm yaparsa her ay 7-8 bin cebinden olmayan parasını verecek. Bundan dolayı esnaf tedirgin. O nedenle herkese bir hak verilmesini istiyoruz. Cuma günü birleştirme son olmasına rağmen, dün gece yarısına kadar imza almaya devam edildi. 512 araç içinden 90 kişi bu birleşmeyi kabul etmiş. Yüzde 90’ı kabul etmedi” görüşünü dile getirmişti. (2016 Faaliyet Raporu’nda 12 metrelik tek tip otobüs kararının halkın yoğun isteği ile alındığı ve daha çağdaş bir hizmet vermenin amaçlandığı belirtiliyor.) TOPLU TAŞIMADA TEK TİP OTOBÜS ISRARI KRİZE ZEMİN HAZIRLADI O dönemde kentte tartışma yaratan büyük otobüs dayatmasına karşı minibüs sürücülerinin de tepkili olduğu görülüyordu. Sürücülerin tepkisinin bir nedeni de 12 metrelik otobüslerin yüksek giderlerinin aylık kazançlarının 2 katını bulacağı ve borçlarını ödeyemeyecekleri endişesi hâkimdi. Sürücüler, 12 metrelik ‘dönüşüm’ kapsamında otobüs almaları konusunda kendilerine baskı yapıldığını da öne sürmüşlerdi. Ancak doğrudan ulaşım esnafının dile getirdiği talepler göz ardı edilerek Büyükşehir Belediyesi yönetiminin 12 metrelik otobüs ısrarı kentteki toplu taşımada yaşanan krizin nedenlerinden biri oldu. Ancak Antalya Büyükşehir Belediyesi’nin 2016 yılı Faaliyet Raporunda, 12 metrelik tek tip otobüslerin dolaşıma sokulması kararının “vatandaşlardan gelen yoğun talepler doğrultusunda, toplu ulaşıma çağdaş çözümler üretmek amacıyla” alındığı savunulmuş olması dikkati çekiyor. ULAŞIM SEKTÖRÜNDEN GELEN BAŞKAN BÖCEK’İN ÇABALARI YETMEDİ Kendisi de ulaşım sektöründen gelen ve 2019’dan bu yana görevde olan Antalya Büyükşehir Belediye Başkanı CHP’li Muhittin Böcek, görevi süresi içinde otobüs filosunu genişletip sayılarını artırarak sorunu çözmek için adımlar atsa da 2024 yılı için açıklanan yıllık yolcu rakamları, 2014’ün bile 30 milyonluk bir oranla gerisinde kalındığını gösteriyor. Büyükşehir Belediyesi’nin önceki gün açıkladığı Mart 2025 dönemindeki 9 milyonluk aylık yolcu sayısı da, 2015 yılındaki aylık ortalaması 13 milyon 687 bin 500 olan yolcu sayısıyla kıyaslandığında, kent halkının toplu taşıma araçlarını kullanmak konusunda istekli olmadığını ortaya koyuyor. 2015 yılında yalnızca 1 hafif raylı sistem hattının faal olduğu, 2025’te ise hat sayısının 3’e çıktığı düşünüldüğünde tablo daha da netleşiyor. (Antalya Büyükşehir Belediye Başkanı Muhittin Böcek) 2011’DE 1,25 TL OLAN TOPLU TAŞIMA ÜCRETİ 2025’TE 27 TL OLDU Antalya’da toplu ulaşım ücretlerinin yüksek oluşu da yolcu sayısının azalmasındaki etkenlerden biri olarak görülüyor. Antalya’da 2011’de 1,25 TL olan toplu ulaşım ücreti 2025’e gelindiğinde 27 TL’ye ulaşmış durumda. Bu, İstanbul ile birlikte ülkedeki en yüksek toplu ulaşım ücreti anlamına geliyor. Temmuz 2013’te 1 lira 80 kuruş olan Antalya’daki toplu ulaşım ücreti öğrenciler için 1 lira 10 kuruş olarak belirlenmişti. Mart 2016’da ise tam bilet 2 lira 10 kuruş, öğrenci 1 lira 35 kuruş oldu. Aralık 2020’ye gelindiğinde Antalya’daki toplu taşıma ücreti tam 3,65 TL, öğrenci 2,20 TL olarak belirlendi. Mart 2022’de tam bilet ücreti 6 lira 70 kuruş, öğrenci ise 3 lira 40 kuruşa; Temmuz 2023’de tam bilet ücreti 15 TL’ye, öğrenci bileti de 6,5 TL’ye çıkarıldı. Antalya’nın toplu ulaşımında sorunların ağırlaşmaya başladığı bu dönemde Mayıs 2024’e gelindiğinde tam bilet ücreti 20 TL, öğrenci bileti ise 10 TL oldu. Şubat 2025 itibari ile yapılan yeni düzenleme ile de Antalya’daki toplu ulaşım ücretleri tam bilet 27, öğrenci bileti de 12 TL olarak belirlendi. (Tablo: Antalya Büyükşehir Belediyesi Faaliyet Raporu, 2024) KONYA’DA 17,5, DİYARBAKIR’DA 15, KAHRAMANMARAŞ’TA 16,5 TL Türkiye’nin en pahalı toplu ulaşım ücreti İstanbul ve Antalya’da. Nisan 2025 itibari ile tam bilet fiyatları Eskişehir’de 25, Ankara’da 26, İzmir’de 25, Kayseri’de 25, Konya’da 17,5, Isparta’da 25, Diyarbakır’da 15, Bursa’da 26, Mardin’de 25, Kahramanmaraş’ta 16,5, Samsun’da 24 TL. ((Tablo: Antalya Büyükşehir Belediyesi Faaliyet Raporu, 2024) YENİ RAYLI SİSTEM HATTI İHALESİ MAKYOL-ÖZKAR’A VERİLDİ Yılda 27 milyon misafiri ağırlayan bir turizm kenti olan Antalya’da Büyükşehir Belediyesi kent içi ulaşımı rahatlatmak için geçtiğimiz yıl 4. Etap raylı sistem hattının ihalesini yaptı. Konyaaltı-Varsak arasında hizmet vermesi planlanan 18 kilometrelik raylı sistem hattının ihalesi, kamuoyunda ‘Beşli Çete’ olarak anılan şirketler arasında yer alan MAKYOL-Özkar ortaklığına verildi. 21 Ağustos 2024 tarihinde yapılan ihale sözleşmesinde yer alan bilgilere göre yapım işinin bedeli 12,4 milyar TL olarak belirtiliyor. Projede henüz çalışmalara başlanmazken, ihale bedelinin daha da yükseleceği tahmin ediliyor.