Sabah postacı kapımı iki kere çaldı. Açtım. Bir topar mektup getirmiş. Tam 67 tane. İnternet ve akıllı telefon çıkalı mektubu unutmuştuk. Bir hoşuma gitti ki, sormayın. Şöyle bir göz attım. Mektuplar 2000 yıl önce yazılmış. Latince üstelik. Espri yapmıyorum. 2000 yıllık mektup bunlar. Yazan Gaius Plinius Caecilius Secundus. Genç Plinius diye tanınıyor. Mektuplardan özellikle biri çok etkiledi beni. Bu topraklarla ilgili. Ve bugüne ders olacak nitelikte. Özellikle "Kanal İstanbul" diye tutturanlar için ibretlik. *  *  * Önce mektupları yazan Gaius Plinius Caecilius Secundus'u tanıyalım. MS 61 ve 113 yılları arasında yaşayan Romalı bir devlet adamıydı. Hukuk, maliye ve bayındırlık eğitimi almıştı. Entelektüel bir kişilikti ve Roma senatosunda saygındı. Ayrıca iyi bir edebiyatçıydı. MS 111 yılında İmparator Traianus  tarafından Küçük Asya’da Bithynia Eyaleti’ne(İznik, Bursa, İzmit, İstanbul ) vali(proconsul) olarak atanmıştı. Plinius, bölgedeki mali usulsüzlükleri, yargı düzensizliklerini, ekonomik gelişmeleri, toplumsal isyanları denetliyor, Imparator Traianus'a mektup yazarak bilgi veriyordu. Görev yaptığı iki yılda Roma'ya 247 mektup gönderdi. İmparator bu mektupların çocuğunu cevapladı. Her mektup tarihi bir belgeydi ve döneme ışık tutuyordu. *  *  * Gelelim beni etkileyen mektuba MS 111'de bölgedeki tüccarlar, iş adamları sattıkları ürünlerin nakliye giderlerinin azaltılması için Sapanca Gölü ile Marmara Denizi arasında bir kanal açılmasını gündeme getirirler. Bu konuda vali Plinius'a büyük baskı yaparlar. Plinius tüccarları uzun uzun dinler, sonra eline kalem ile perşömen kağıdı alarak Imparator Traianus'a şu mektubu yazar. "Saygıdeğer İmparatorum,  Nicomedia(İzmit) topraklarının sınırında, çok büyük bir göl bulunuyor. Bunun üzerinde, mermerler, tarım ürünleri, kerestelik odunlar ve ticari mallar gemilerle, az bir masraf ve çabayla yola kadar taşınıp buradan yük arabalarıyla büyük bir zahmet ve daha büyük bir çabayla denize naklediliyor. Bu bölge ticaretini olumsuz etkiliyor. Bu yüzden bu gölü denizle birleştirmek istiyorlar. Bu iş için bir sürü insana ihtiyaç var; ancak bunlar sırasıyla halledilebilir. Çünkü hem kırsal bölgelerde, hem de özellikle kentte büyük bir nüfus yoğunluğu var ve herkesin herkese yararlı olacak bir işle seve seve ilgileneceğine de hiç şüphe yok."   İmparator Traianus’un cevabı gecikmez. O da şöyle der. “Değerli vali Secundus, Sözünü ettiğin göl, onu denizle birleştirmeyi istemem konusunda beni harekete geçirebilir. Ancak gölün, denize boşaldığı takdirde tamamen tükenmemesi için, ne kadar ve nereden su aldığını tam anlamıyla dikkatlice araştırmak gerekir. Calpurnius Macer’den(Roma'da doğa bilimcisi bir senatör) bir kontrol memuru isteyebilirsin, ben de buradan sana bu tür işlerde usta olan birini göndereceğim”.  *  * *  Düşünebiliyor musunuz? Bundan 2000 yıl önce ülkeyi yöneten bir imparator doğayı düşünüp, bilimi rehber ediniyor. Dönemin zenginlerinin ısrarlarına, Plinius'un çabalarına, İmparator Traianus'un heyecanına rağmen Sapanca Kanalı'nın neden yapılmadığı bilinmiyor. Bu konuda tarihi bir kaynak yok. Ancak dönemin bilim insanlarının olumsuz görüş vermiş olma ihtimali yüksek. Bilimi hiçe sayan, bilim insanlarına değer vermeyen, rant için doğayı parselleyen günümüz yöneticilerine belki örnek olur diyeceğim ama hiç sanmam. Varsa yoksa para. Yaşasın Kapitalizm! Kaynaklar:  1- Genç Plinius'un Mektupları (Doğu Batı Yayınları) 2- Traianus dönetimde Bithynia Eyaleti Yönetimi(Sosyal Beşeri Bilimler Araştırma Dergisi) 26 Temmuz 2021/ Özgür İfade ®️ | İstanbul’un Siyasi Gazetesi ]]>