Doç. Dr. Şafak Nakajima
Çoğumuz öz güveni, duygu, düşünce, bilgi ve becerilerimizi rahatça ve kusursuz bir biçimde dışa vurduğumuz, her zaman ve her koşulda kendimizden asla kuşku duymadığımız, sabit, değişmez bir ruh hali sanırız.Oysa öz güven, kendimize ve yeteneklerimize olan inancımızdır ve düzeyi, içinde bulunduğumuz duruma göre değişebilir.
Bazı durumlarda oldukça kendinden emin, bazılarında ise daha az öz güvenli hissetmemiz normaldir.Hastalarımı değerlendirirken, öz güvenlerinden çok benlik saygılarına dikkat ederim. Çünkü benlik saygısı, tıpta çok sık göz ardı edilen, bedensel, psikolojik ve sosyal sağlığın yönünü doğrudan etkileyen fevkalade önemli bir ögedir.Benlik saygısı, kendiniz hakkında nasıl hissettiğinizi, kendinize değer verip vermediğinizi ifade eder. Benlik saygısı içe dönüktür. Düşüncelerinizi, duygularınızı ve davranışlarınızı yönlendirerek, kendinizle, dünyayla ve başkalarıyla ilişki kurma şeklinizi belirler.
Benlik saygınız, yaşam deneyimleriniz ve insanlarla etkileşimlerinizle şekillenir. Gelişimi erken çocukluk döneminde başlar. Bugün kendiniz hakkında sahip olduğunuz birçok inanç, ebeveynleriniz, kardeşleriniz, akranlarınız, öğretmenleriniz ve akrabalarınızla olan ilişkilerinizden aldığınız mesajların bir yansımasıdır. Yetiştiğiniz ve yaşadığınız ortamda ilişkiler güçlüyse ve genel olarak olumlu geri bildirimler alıyorsanız, kendinizi değerli görmeniz, sağlıklı bir benlik saygısına sahip olmanız daha olasıdır.
Benlik saygısı yüksek olan bireyler, fiziksel görüntü, para, ün veya statü kullanarak kendilerini önemli gösterme, yüceltme ihtiyacı duymaz. Başarısızlık veya reddedilme korkuları yoktur. Öğrenmeye, yeni deneyimlere açık, riske toleranslı, kendilerine ve başkalarına hoşgörülüdürler.Ancak çoğunlukla olumsuz geribildirim alıyor, sıklıkla eleştiriliyor, alay ediliyor ve değersizleştiriliyorsanız, benlik saygınızın hasar alması kaçınılmazdır. Benlik saygınız düşük olduğunda, başkalarını çok önemser ve onları desteklerken, kendi düşüncelerinize, kararlarınıza, istek ve ihtiyaçlarınıza daha az değer verir, yeterince iyi olmadığınız konusunda sürekli endişe duyabilirsiniz. Kafanızın içinde, sizi acımasızca eleştiren, yargılayan bir iç ses vardır.
Öz güven ise, benlik saygısının aksine dışa dönüktür. Yeteneklerinize güvenmeniz demektir. Kaynağını bilgiden ve uygulamadan alır. Bir konuda ne kadar çok bilgi ve deneyime sahipseniz, o denli özgüvenli olursunuz. Başarılı oldukça öz güveniniz artar. Öz güvenin inşası, benlik saygısını inşa etmekten daha kolaydır. O nedenle çoğu insan, benlik saygısı geliştirmek yerine, dış dünyada güçlü görünmesini sağlayacağına inandığı şişirilmiş bir öz güven peşindedir. Şişirilmiş öz güvenli insanlar, kendilerini diğer insanlardan daha iyi görme eğilimindedirler. Başkalarını küçümserler. Her zaman önde olmak ister ve başarıya ulaşmak için insanları incitmekten çekinmezler. Büyük bir reddedilme ve başarısızlık korkusuna sahip olduklarından, gereksiz güç gösterilerinde bulunarak, övünerek bu korkuları kamufle etmeye çalışırlar. Beceriksizliklerini gizlemek için, hep başkalarını suçlar, düşmanca davranırlar. Benlik saygısından yoksun öz güvende sorun, dış dünyadaki başarıların genellikle kısa ömürlü olmasıdır.
Örneğin çok öz güvenli olduğuna inanılan başarılı bir cerrah mesleki açıdan yaşlandığında, yüksek rütbeli bir subay emekli olduğunda, yeterli benlik saygısına sahip değilse, öz güvenini tamamen yitirebilir. İdeal olan, benlik saygısı temelinde yükselen öz güvendir. Düşük benlik saygısı, anksiyete, depresyon, kronik hastalıklar ve ilişki sorunlarınızın nedeni olabilir. Kendinizi tanımanıza, yanlış düşünce kalıplarını değiştirmenize, sınır çizmenize, anlamlı ve tutarlı yaşam sürdürmenize yönelik biyopsikososyal eğitim programımdan yararlanarak, kişisel tarihiniz ve yaşınız ne olursa olsun, benlik saygınızı geliştirebilir ve sağlığınızı iyileştirebilirsiniz. www.safaknakajima.com
]]>