ÖZET ve SONUÇ bölümlerindeki yorumlarımı daha kolay anlamanız ve meramımı anlatabilmek için bazı yararlı bilgileri biraz teknik de olsa paylaşmak zorundayım. Türkiye’nin su kullanımıyla ilgili bazı temel verilerini hatırlayalım;
- Kişi başı 1.500- 1.700 m3/ yıl su tüketimiyle Türkiye, uluslararası standartlara göre “su stresi” yaşayan ülkeler sınıfındadır.
- Türkiye topraklarının büyük bölümü yarı kurak iklim kuşağında yer almaktadır. Bazı bölgelerde yağış yıllık 5-6 ay ile sınırlıdır.
- Yıllık su tüketimimiz, potansiyel 112 milyar m3’ün %52’sine yani 57,7 milyar m3’e ulaşmıştır.
- Bu suyun 44,25 milyar m3 (%77’si) sulama, 13,27 milyar m3 (%23’ü) içme- kullanma- sanayi için kullanılmaktadır.
- Tüketilen suyun 40,68 milyar m3 (%70’i) yerüstü sulardan, 17,03 milyar m3 (%30’u) yeraltı sularından sağlanmaktadır.
- Türkiye’nin yıllık ortalama yüzey akışı 185 milyar m3, yeraltı suyu emniyetli rezervi 18 milyar m3’tür.
- Türkiye 25 hidrolik havzaya bölünmüş olup, DSİ- Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü 26 Bölge Müd. ile bu nehir havzalarını yönetmektedir.
- 55 yılda DSİ 706 baraj ve gölet inşa etmiş, 3,2 milyon hektar tarım alanı sulaması, 1,4 milyon hektar araziyi taşkından koruyan 5.930 taşkın koruma tesisi, 3,31 milyar m3 içme- kullanma- sanayi suyu temin hizmetleri gerçekleştirmiştir.
- İşletmeye açılan sulama alanlarının %66’sı DSİ (4,36 milyon hektar), %19’u kapatılan Toprak-su ve Köy Hizmetleri Genel Müd. (1.29 milyon hektar), %15’lik kısmı vatandaş tarafından (1 milyon hektar) yapılan halk sulamalarıyla gerçekleştirilmektedir.
Kaynak; Türkiye’de Bölge Planlaması ve Nehir Havzası Yönetimi (Dr. H. Hüseyin DOĞAN, Dursun YILDIZ)
TUİK verilerine göre 2022’de Belediyeler, köyler, imalat ve sanayi işyerleri, termik santraller, Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) ve maden işletmeleri 19,2 milyar m3 su kullandı. Bu suyun %56,8’i denizden (%94’ü soğutma amaçlı kullanıldı), %22,1’i yeraltı ve %21’i yüzey suları olmak üzere toplam %43,2’si tatlı su kaynaklarından temin edildi.
Tatlı su kaynaklarından çekilen suyun %80,3’ü belediyeler, %8,6’sı imalat sanayi işyerleri, %4,7’si köyler, %4,9’u maden işletmeleri ile OSB’ler ve %1,5’i termik santraller tarafından kullanıldı.
Belediyeler, köyler, imalat sanayi işyerleri, termik santraller, OSB’ler ve maden işletmeleri 2022’de 16,4 milyar m3 atık suyu deşarj etti. Bu atık suyun %76,5’i denizlere, %19,5’i akarsulara, %1’i barajlara, %0,8’i fosseptiklere, %0,7’si göl/ göletlere, %0,2’si araziye, %1,4’ü ise diğer alıcı ortamlara deşarj edildi.
Denize deşarj edilen atık suyun %80,2 si soğutma suyundan oluştu.
2022’de toplam atık suyun %52,4’ü termik santraller, %31,2’si belediyeler, %12,9’u imalat sanayi işyerleri, %1,7’si OSB’ler, %1’i maden işletmeleri, %0,7’si köyler tarafından doğrudan alıcı ortamlara deşarj edildi.
Soğutma suları hariç deşarj edilen atık suyun %79,3’ü arıtıldı.
Belediyeler 6,7 milyar m3 su çekti. %43’ü barajlardan, %29,1’i kuyulardan, %16,5’i kaynaklardan, %7,7’si akarsulardan ve %3,7’si göl- gölet- denizden sağlandı. 6,7 milyar m3 suyun 4,1 milyar m3’ü içme ve kullanma suyu arıtma tesislerinde arıtıldı. Arıtılan suyun %90,4’ü konvansiyonel, %9,6’sı gelişmiş ve %0,03’üne fiziksel arıtma uygulandı.
ARITILAN SUYUN %1,5’İ SANAYİ, TARIMSAL SULAMA VB. ALANLARDA KULLANILDI.
Biraz karmaşık gibi görünse de başlığa uygun çözümleme sunabilmek için bazı temel bilgiler önemli.
ÖZET
Tatlı su kaynaklarından belediyeler tarafından çekilen 6,7 milyar m3 içme ve kullanma suyu arıtıldıktan sonra sadece %1,5’i tarımsal sulama ve sanayide “geri kazanım” ile kullanılabiliyor. Çünkü bu sudaki ağır metaller ile kimyasallar yok edilemiyor. (Bazıları ısrarla Geri Dönüşüm diyor. Bu hatadır. Geri dönüşüm imha etmek veya tekrar kullanılmayıp yok etmektir.)
Aşağıdaki linkte OSB’ler ve belediye arıtma tesisleri yanında ALG ÇİFTLİĞİ ve/ veya ALG BİYORAFİNERİ kurulması zorunluluğu tam da bu noktada zorunlu hale geldiğini anlatmıştım.