Başarılı yetişkinlik, özgür çocukluğun eseridir.Çocuklarımız için yapıyoruz.
Geleceklerini yok etme pahasına... Çocuk ve ergenlerde oyunların kalitesinin düşüşü ve kötü psikopatolojinin yükselişinin nedeni çocukların oyunlarına büyüklerin karar veya yön vermesidir...
Geçtiğimiz yarım asır boyunca, ülkemiz de dahil, diğer gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelerde, çocukların diğer çocuklarla serbest oyun oynama imkanları keskin bir şekilde azaldı.
Aynı dönemde çocuklarda, ergenlerde ve genç yetişkinlerde anksiyete, depresyon, intihar, çaresizlik duyguları ve narsizm keskin bir şekilde artmıştır...
Bu yazımızda, bu tarihsel değişiklikleri anlatmaya çalışacağım. Bir çok araştırma, çocukların akranları ile; yetişkin gözetimi, denetimi, yönlendirmesi gibi etkilerden uzak olması gereken oyunlarının süre ve gerçekleşme durumunun düşüşünün gençlerin psikopatolojisindeki olumsu yükselişe katkıda bulunduğunu iddia ediyor...
Oyun fonksiyonlarını çocuklar kendileri düzenlediğinde çocukların gelişiminde şu farklılıklar gözlenir.Özgür oyun çocuklar için;
1- İçsel ilgi ve yeterliliklerini geliştirdiği ana araçtır;
2 Karar almayı, problem çözmeyi, kendini kontrol etmeyi ve kurallara uymayı öğrenir;
3 Duygularını düzenlemeyi öğrenir;
4- Arkadaş edinmeyi ve başkalarıyla eşit olarak geçinmek için gerekli davranış argümanlarını geliştirir;
5 Çocuk gerçekten neşeyi yaşar.Tüm bu etkiler sayesinde özür şekilde yapılan oyun çocuğun zihinsel sağlığını doğru yönde destekliyor...
Büyüklerin sözde özgür bıraktıkları oyunlar, ya zaman sınırı, ya mekan sınırı, ya oyun arkadaşı sınırı, ya ücreti ödenmiş kısıtlama sınırı gibi etkileri ile onların gerçekten çocuk dolu bir arazide, mahallede veya sokakta tamamen kendi kurdukları veya kurguladıkları oyunlar kadar verimli olamayacağını bilmek gerekir...Çocuklar, doğal seçilim yoluyla, ve gelişim sürecini tamamlayabilmesi bakımından oyun için tasarlanmıştır. Çocuklar nerede özgürse oynuyorlarsa, onlar için oynuyorlar sağlıklı ve mutlu yaşanan günler demektir.Dünya çapında ve tarih boyunca, bu tür oyunların çoğu dışarıda diğer çocuklarla birlikte gerçekleşmiştir. Çocuklukta oynama için olağanüstü insan profesyonel-yoğunluğu ve bunun değeri belirleyici olmuştur.Lüzumsuz değinme diyecek olsanız da; kendini en açık şekilde avcı-toplayıcı kültürlerden beri çocuk gelişimi oyunlarda kendini gösterir.Antropologlar ve diğer gözlemciler düzenli olarak bu tür kültürlerde çocukların, esasında şafaktan akşama kadar her gün ( gençlik yıllarında bile ) özgürce oynadıklarını ve hayatı, kendilerini, sosyalleşmeyi keşfettiklerini bildirdiler ve bunu yaparak geleceği yetişkin bireyi olması için gerekli beceri ve tutumları edindiklerini bildirdiler.
Başarılı yetişkinlik, özgür çocukluğun eseridir.Özellikle son yarım yüzyılda, ülkemiz dahil, diğer bazı gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde, çocukların oyun oynama, özellikle de diğer çocuklarla dışarıda oynama fırsatları sürekli olarak azalmıştır. Aynı dönemde, çocuk ve ergenlerde psikopatoloji ölçümleri -kaygı, depresyon, çaresizlik duyguları ve narsisizm endeksleri de dahil olmak üzere- sürekli artmıştır. demiştik. Biraz da bu konuya değinelim.İnsanlar yaşam koşullarındaki değişikliklere olağanüstü uyum sağlayabilir, ancak bu uyum sonsuz ve sorunsuz değildir.
Çocukların başkalarıyla geçinmeyi, problem çözmeyi, dürtülerini engellemeyi, duygularını düzenlemeyi oyun yoluyla öğrendikleri koşullarda gelişmeleri, beceri, kişilik, karakter, yetenek sahibi olmak gibi özellikleri ile evrimleştiler. Yani büyükler dediğimiz yetişkinler, koşullarındaki değişikliklere olağanüstü uyum sağlıyor olsalar da, aynı durumda çocuklar bu uyumu sağlayamazlar fakat bu şartlarda çocukluğunu doğru yaşayamadan sadece yaşarlar ve biyolojik bir yaş büyümesi ile bu süreci tamamlarlar..Ne kadar profesyonel olursa olsun pedagojik eğitim almış gözetmenler eşliğinde veya kontrolünde olsa bile yetişkin müdahalesi olan oyunlar hep bir eksiklik bırakır.
Yetişkinlerin özğür çocuk oyunlarına tek müdahalesi, kendi çocukluklarında oynadıkları oyunları gençliğe geçiş döneminde kendinden sonraki yaş grubuna oynamayı öğretmekten öteye geçmemelidir.Günümüzde Ana okulları, kreşler, çocuk bakım ve oyun alanları, hele ki AVM binasında bulunan izole ve zoraki mekaniğe ve bireyselliğe bağlı jetonlu veya kartlı süreli oyun çocuklar için hiç bir zaman oyun olmadı ve olamaz. Onlar sadece bir doz bağımlılık mutluluğu verir ki o mutluluk aslında görevini yapmış ebeveyn üzerinde etkilidir. Ben oyun olmadan gençlerin sağlıklı psikolojik gelişim için gerekli sosyal ve duygusal becerileri elde edemediklerini savunuyorum... Bu yazı boyunca serbest oyun terimi, siz okuyanlar tarafından özgürce seçilip yönlendirilen ve kendi iyiliği için gerçekleştirilen, etkinliğin kendisinden ayrı olan sonuçlara ulaşmak için bilinçli bir şekilde takip edilmeyen aktiviteyi ifade etmektedir. Şöyle ki, Diyelim çocuk parkta oynuyor. Siz he an düşecek, çarpacak, kavga edecek, sıra gelmeyecek düşünceleri ile o ortamda bulunduğunuz sürece bu kaygılarınız ile müdahale etmiyor olsanız da çocuk varlığınızın bunu hissetirdiğini fark eder, algılar ve kendini kısıtlar. Mesela temizlik, titizlik takıntılı bir ebeveyn çocuğu su birikintisine atlamaz, eline çamur alıp tabak heykel veya oyuncak yapmaz. Çünkü orada bulunan bir varlık sürekli aklına bu kurala uyması gerektiği bilgisini iletmektedir...
Hemen ekleyelim. Şu meşhur aktiviteler, kurslar, atölyeler var ya. İşte onlar da maalesef ki çocuklar için yetişkin yönlendirmeli spor ve oyunlar dediğimiz bu listedekiler "serbest oyun" kategorisine GİRMİYOR. Büyük harflerle yazınca anlaşılır olmuştur umarım. 
.Serbest oyunun çocukların psikolojik gelişimi için verdiği değerin, kendi kendine yönlendiren ve içsel olarak ödüllendiren doğasına bağlı olduğunu da iddia ediyorum.Çünkü birey gerçekten bir birey olarak tam olarak olması gerektiği şekilde gelişimini sürdürüyor ve tamamlıyor.Bu konuda daha yazılacak çokça detay ve örnekleme olsa da yeterince anlaşılır olduğu düşüncesindeyim.Haydi çocuklar sokağa, sokaklar çocuklarındır...Mehmet Ural
]]>