Bir Nefeslik Sağlık: Oksidan ve antioksidan nedir?.Canlılık faaliyetlerimiz için enerji kullanmalıyız ve bu enerjiyi aldığımız besin maddelerini vücudumuzda yakarak (Oksijen ile reaksiyonu sonrasında) elde ederiz. Aldığımız besin maddeleri, hücrelerimizde oksijenle (Soluk alıp veriyoruz) birlikte yakılarak enerjiye dönüşür. Ancak bu yanma işlemi sırasında ortaya oksidan adı verilen moleküller ortaya çıkar. Oksidanlar; kanser, damarlarda yapı bozuklukları ve erken yaşlanmaya sebep olur..Vücudumuz oksijen kullanırken serbest radikal veya oksidan dediğimiz bazı atık maddeler meydana gelir. Bu maddeler yüksek oranda tahrip edici özelliğe sahiptirler. Serbest radikallerle yani oksidanlarla savaşan ve onları etkisiz halde getiren maddelere ise antioksidan denir..Metabolizma sonucu ortaya çıkan reaktif oksijen radikallerinin verdiği hasar ile hücrelerin yaşlandığını öne sürer. Yaşamımız oksijene bağlıyken ölümümüzün de oksijen nedeniyle olması işin ironik kısmı. Çünkü gerçekten de yaşamak için soluduğumuz oksijen bizi adım adım ölüme yaklaştırır..Serbest radikaller vücutta nasıl oluşur? Serbest radikaller dış yörüngelerinde ortaklaşmamış elektron bulundurduğu için karasız bir yapı gösteren, etrafındaki moleküllerden elektron alıp kararlı bir yapı oluşturmaya çalışan kısa ömürlü, reaktif moleküllerdir. Normal bir molekülün elektron kaybetmesi ile serbest radikal formu oluşur. Örneğin; C vitamini hücresel bir antioksidandır. Serbest radikallere tek elektron verip radikalleri indirgerken kendilerinin radikal formunu oluştururlar. Yine normal bir moleküle elektron transferi ile de serbest radikaller oluşur.Biraz farklı şekilde ifade etmek gerekirseHücrede normal metabolik yollardaki enzimatik reaksiyonlarda enzimlerin aktif yerinde ara ürünler olarak devamlı şekilde serbest radikaller oluşabilir. Bazen bu serbest radikal ara ürünler enzimlerin aktif yerinden sızarlar, moleküler oksijenle kazara etkileşirler ve sonuçta serbest oksijen radikalleri oluşur..Oksidan molekül nedir?Oksijen yaşam için gerekli elzem ögelerden biridir. Bedenimiz ne kadar hızlı çalışırsa o kadar çok oksijen almamız gerekir.Oksijen varlığında besin maddesi ögelerinin enerjiye dönüşmesi sırasında eşleşmiş oksijen içeren moleküller de oluşur. Bunlara reaktif oksijen türleri denir. Reaktif oksijen türleri hücre elemanlarını okside ederek tasarladıklarından, bunlara oksidanlar denir.. Serbest Radikallerin Oluşumunu Neler Tetikler?Normalde zaten solunum ve besin tüketini ile oluşumasına rağmen bir de tetikleyici etmenler vardır. Serbest radikaller bedenin enerji üretimi gibi doğal süreçlerinde meydana gelebildiği gibi, kirliliğe maruz kalma, ağır metaller, sigara, gübre, radyasyon, ilaç kullanımı gibi durumlarda da ortaya çıkabilir..Oksidanlara Yükseltegen madde denir.Yükseltgen madde bir yükseltgenme-indirgenme reaksiyonunda başka bir türden bir elektron alan element ya da bileşiktir. Yükseltgen maddelerin elektron kazandıklarından dolayı indirgendikleri söylenebilir. Yükseltgen madde elektron alırken kendisi de indirgenir..Oksidanlar (Serbest radikaller) neden hastalığa sebep olur?Serbest radikaller hücrenin enerji sistemini ve hücre zarını bozabilir, hücrenin DNA veya RNA yapısını bozabilir, hücrenin ölümüne varabilecek şekilde zincirleme reaksiyonlar başlatabilir. Yada hücrenin kontrolsüz bir şekilde çoğalmasına sebep olarak kanserleşmesine neden olabilir.. Serbest radikaller kararlı mıdır?Radikal alkil ara ürünlerin stabilizasyonu için kıstaslar karbokatyonların kıstaslarına benzer: serbest radikal merkez ne kadar substitüe ise o kadar daha kararlıdır..Radikaller hayatımızı nasıl etkiler?Antioksidan savunma sisteminiz yeterince iyi çalışmaz ve siz antioksidan besinleri yeterince tüketmezseniz, ya da antioksidan etkili ek desteklerden yararlanmazsanız serbest radikaller hücrelere zarar vererek birçok hastalığın (kanser, ateroskleroz, yaşlanmaya bağlı oluşan kardiyovasküler hastalıklar ve merkezi sinir sisteminde) hasara neden olabilirler.. En güçlü antioksidan nedir?Vücudun en güçlü antioksidanı glutatyondur, vücutta sentezlenir. ... Vücuttaki en güçlü antioksidan olan glutatyon, kendi elektronunu vererek vücut hücrelerinden alınmasını engeller. Sağlıklı hücrelerden elektron çalmaya çalışan serbest radikallere kendindeki elektronlardan veren glutatyon vücudun hücrelerini korumuş olur...Anti oksidan ne demek?Antioksidan veya yükseltgeme önleyici, yağların oksidasyonunu yavaşlatan madde. Canlılarda, kimyasal süreçler (prosesler), özellikle oksitlenme, serbest radikallerin oluşmasına neden olur..Antioksidanlar, bu oksidatif hasarı engelleyen moleküllerdir. Peki, bu hasarı nasıl engeller? Kendi elektronlarından birini vererek serbest radikali nötralize eder..Böylece serbest radikalin elektron çalarak zincirleme reaksiyonlarının önüne geçer. Antioksidanlar hücre ve doku hasarını engeller. Enzimatik ve enzimatik olmayan antioksidanlar olarak vücudumuzda ikiye ayrılırlar.. Enzimatik antioksidanlar: Süperoksit dismutaz (SOD), katalaz, glutatyon peroksidaz, glutatyon redüktaz.. Enzimatik olmayan antioksidanlar: İndirgenmiş glutatyon, lipoik asit, koenzim Q, L-arjinin, melatonin, ürik asit, bilirubin, metal bağlayıcı proteinler, besinsel antioksidanlar, selenyum, çinko, mangan, omega 3, vitamin A, E, C..En çok antioksidan hangi meyvede var? Nar, domates, siyah üzüm, pancar, havuç, enginar, böğürtlen gibi renkli meyve ve sebzeler zengin antioksidan kaynaklarıdır. Ayrıca bitter çikolata, fındık, ceviz, kepekli tahıllar, kümes hayvanları ve balıkta da bol miktarda bulunur. Ayrıca Bunlar dışında bütün “ berry” grubu meyveler; örn; üzüm, kırmızı üzüm, yaban mersini, dut özellikle de karadut, kızılcık, ahududu, çilek, polifenoller, resveratrol, gibi antioksidan içerikleri ile cildi güzelleştirir.Karoten, fotosentez için önemli bir fotosentetik pigmenttir. Beta-karoten, yağda çözünebilen bir çeşit karotenoiddir ve aynı zamanda provitamin A olarak da bilinir. Turuncu ve sarı renkli sebze/meyvelerde bol miktarda bulunan bu madde bazı tahıl ve yağlarda da rastlanılmaktadır.Beta-karoten, yağda çözünebilen bir çeşit karotenoiddir ve aynı zamanda provitamin A olarak da bilinir. Beta karoten A vitaminin en öncül maddesidir. Vücut da provitamin şeklinde karaciğerde depolanır ihtiyaç duyulduğu zaman A vitaminine dönüşür. 600'den fazla karotenoid çeşidi vardır ve beta bunlardan bir tanesidir..Havuç, beta karotenin en meşhur gıda kaynaklarından biridir. 100 gram çiğ havuç yaklaşık 8285 mikrogram beta-karoten sağlar. Beta karotenden yararlanmayı artırmak için havuç pişirilebilir.Beta karoten açısından zengin yiyecekler yemek, göz sağlığı için çok önemlidir.Havuç çok miktarda yenildiğinde cildi turuncu renge çeviren de bu karoten denilen turuncu renkli boya maddeleri, yani pigmentlerdir. Aslında normal olarak yenildiğinde bir tesiri olmayan karoten çok miktarda yenilen havuç vasıtası ile aşırı alındığında cildin rengini de değiştirir ama bu geçicidir.İçerik bakımından fazla havuç yemek, K vitamini fazlaca alınma ihtimalini arttırır. Günlük 2 orta boy havuç yemek normal bir tavsiyedir.Bol miktarda A vitamini barındıran havuç B, C, D ve E vitaminleri açısından da oldukça zengindir. Ayrıca karoten, şeker ve fosfor ihtiva eder. A vitamini ve bol vitaminleri ile karaciğeri kuvvetlendirir.Buraya kadar genelde Havuç ve C vitamini içerikleri barındıranlardan reklam yapar gibi bahsetmiş olsak ta bu konuda bütün antioksidan içeriği bulunan besin maddelerinin belirli bir düzen ve periyotta tüketimi önemlidir.Havuç örneğine ağırlık vermiş olmamızın bir nedeni şudur. Bu sebze potasyum açısından zengindir. Ayrıca lif açısından zengin bir diyet yemenin, yüksek tansiyon ve kalp hastalıklarını azaltmak için harika olduğu bilinmektedir. Havuç hem lif hem de potasyum açısından oldukça zengindir. Ek olarak, bu sebze kolesterol seviyesini düşürmeye yardımcı olabilir. Öneri isterseniz özellikle uykudan önce yendiğinde gece boyunca vücudun temizlenmesine yardımcı oluyor.. Günde ne kadar antioksidan almalıyız?Antioksidan uzmanları yetişkin bir bedenin sağlıklı kalabilmesi için günde en az 3000 ORAC değerine sahip bir beslenme listesi oluşturmamızı tavsiye ediyor. Günde 20 binden fazlasını ise “mükemmel” kabul ediyor..Antioksidan maddeler nelerdir?Antioksidan olarak kabul edilen maddeler arasında A vitamini, C vitamini, E vitamini, selenyum, glutatyon, alfa lipoik asit ve bakır gibi vitamin, mineral ve peptitler bulunur. Bu ürünlerden bazıları vücutta doğal yollarla üretilebilirken, bazı maddelerin beslenme yoluyla dışarıdan alınması gerekir..Bilinmesi gereken bir detay olrak Askorbik asit zararlı mı? E300 Askorbik asit - Vitamin CKullanılan konsantrasyonlarda bilinen yan etkisi yoktur. Askorbik asit C vitaminidir; bununla birlikte; E300 olarak etiketlendiği zaman vitamin takviyesi olarak eklenemez. Gıdalara eklendiği zaman, antioksidan ve ekmek zenginleştirici gibi fonksiyon gösterir.Ayrıca Askorbik asit. Birçok yiyecek ve içecekte hatta bebek mamalarında bulunan bu madde etiketlerde çoğu zaman C vitamini olarak isimlendirilmektedir. Genellikle PH kontrolü sağlaması amacıyla gıdalara Asit düzenleyici olarak ilave edilir..Teknik açıdan, koenzimler, aktif enzimi (holoenzim) oluşturmak için protein molekülü (apoenzim) ile bağlanan organik, protein olmayan moleküllerdir. B1, B2 ve B6 vitaminleri gibi suda çözünen vitaminlerin bir kısmı koenzimler olarak görev yapar..Flavonoidler ne demek?Flavonoidler aslında her bitkide bulunan, bitkilere gözlerimizi kamaştıran parlak sarı, turuncu ve kırmızı renkleri veren, 6000'den çok farklı maddeden bir araya gelen bir ordudur. Çoğu flavonoid insan bedeninde antioksidan işlevi görmektedir.. Belki Antioksidan Vitaminler Zararları ve Yan Etkileri var mı sorusu gelebilir aklımıza akut olarak mide bulantısı ve kusmaya neden olan selenyum yüksekliği, uzun dönemde saç dökülmelerine ve tırnak kırılmalarına neden olabilir. Aynı şekilde karotenoid içeren takviye kullanımı da deri renginin turuncuya dönüşmesine neden olabilir..İşin bir de ticari kısmı vardır.Antioksidanlar her yerde görünüyor; süper gıdalarda ve cilt bakımında, hatta çikolata ve kırmızı şarapta. Antioksidan içeren ürünler, hastalıklarla savaşma ve yaşlanmayı tersine çevirme vaadiyle, iyi sağlık için gerekli olarak pazarlanmaktadır..Kozmetikte oksidan kullanımına bir örnek.Oksidan krem kozmetikçilerden satın alınıp saç rengini açmak için kullanılabilir. Böylece saç boyalarından çok daha ucuza saç renginizi açabilirsiniz. Buradaki işlevi boyanın renk pigmentlerini aktifleştirmek ve saç rengini bir veya iki ton açmak için kullanılmaktadır.Bunun dışında cilt güzelleştirme, cilt gerdirme, yüz renklendirme ve kırışıklık giderme gibi kozmetik ürünler olarak kullanımı hayli yaygındır..Bu içerik genel teknik fakat bilindik ifadeler ile soru cevap tarzı yazılmıştır. Aynı konu sohbet ve anlatım tarzı olarak yayındadır.. Hazırlayan Mehmet Ural#ferrocan.Sohbet tarzı anlatım ile aynı konu. Okumanızı öneririz.https://www.facebook.com/.../kult.../posts/4993667187415416/.Kültür ve Merak grubu#sağlık yazıları#KültürveMerak#Oksidan#Antioksidan ]]>